Als ik teams met een verandervraag begeleid, sta ik er bij het begin van het traject altijd uitvoerig bij stil dat veranderen ook altijd loslaten, verliezen en rouwen is. Veranderen vraagt erom dat je een nieuwe situatie omarmt, dat vraagt er ook om dat je afscheid neemt van de oude situatie.
Deze dynamiek illustreer ik aan de hand van een zeer persoonlijk voorbeeld: de geboorte van mijn zoon Merlijn, nu ruim anderhalf jaar geleden.
Vader worden is met recht een veranderproces te noemen. En vanaf de geboorte van Merlijn, of eigenlijk al daarvoor, werd ik geconfronteerd met afcheid.
Ik heb afscheid moeten nemen van een zekere zorgeloosheid in mijn bestaan. Vader zijn betekent je zorgen maken, per definitie. Soms wat meer, soms wat minder. Het komt en gaat, maar is nooit helemaal weg.
Daarnaast moest ik afscheid nemen van de ruimte die ik had om mijn eigen dagen (en nachtenโฆ) in te delen. Natuurlijk, die ruimte is nooit absoluut. Als partner, maar ook als collega wordt er een beroep op je tijd gedaan. Alleen, dit beroep is fundamenteel anders wanneer je eigen kind dit beroep doet. Anders zowel in de hoeveelheid tijd, als in de onmiddellijkheid waarmee dit beroep op je wordt gedaan.
๐๐ฆ ๐๐๐ซ๐ฅ๐ข๐ฃ๐ง ๐ฐ๐๐ฅ๐ค๐จ๐ฆ ๐ญ๐ ๐ก๐๐ญ๐๐ง ๐ข๐ง ๐ฆ๐ข๐ฃ๐ง ๐ฅ๐๐ฏ๐๐ง ๐ฆ๐จ๐๐ฌ๐ญ ๐ข๐ค ๐๐๐ฌ๐๐ก๐๐ข๐ ๐ง๐๐ฆ๐๐ง, ๐๐ง ๐ก๐๐ ๐ข๐ค ๐ฆ๐จ๐๐ญ๐๐ง ๐ซ๐จ๐ฎ๐ฐ๐๐ง.
Een van de keren dat ik dit zo vertelde voor een groep, leverde dit bij sommigen van hen weerstand op, zo hoorde ik later:
โMartijn, ik wil je toch graag wat feedback geven. Want jij vertelt dat je moest rouwen toen je vader werd, maar ik en een aantal collegaโs van mij herkennen dat helemaal niet. En dan nog iets: er zit ook iemand in de groep die ongewenst kinderloos is. En die hoort dan jouw verhaal. Nu, die kon dat niet zo goed plaatsen. ๐๐๐๐ซ ๐ก๐๐ ๐ฃ๐ข๐ฃ ๐ง๐ฎ ๐จ๐ฆ ๐ญ๐ ๐ซ๐จ๐ฎ๐ฐ๐๐ง?โ
In deze reactie zitten twee hardnekkige patronen.
Het eerste patroon is dat we onszelf en anderen soms (impliciet) vertellen dat rouw kwantificeerbare gradaties heeft. Rouw heeft geen gradaties. Het helpt niet om te zeggen dat de een meer of minder te rouwen heeft.
Daarnaast vertellen we elkaar (en ik heb mijzelf dit ook vaak verteld) dat je โverdorieโ blij moet zijn dat je een kind hebt, wat veel anderen niet gegeven is. Dus hoezo rouw? Een kind krijgen is toch het mooiste dat er is? Waar heb je het over?
๐๐ค ๐ก๐๐ ๐ฏ๐๐ซ๐ฅ๐จ๐ซ๐๐ง. Mijn verlies is niet erger, of minder erg dat van anderen. Ik kan mijn verlies ook niet โwegpoetsenโ omdat ik zo gelukkig was een kind te krijgen. Het verlies dient zich aan en ik heb mijn werk te doen op dit verlies.
Wat heb jij verloren toen je een grote verandering verwelkomde in je omgeving? Welk verhaal vertel jij jezelf waarom je dat verlies niet mag ervaren? En hoe kan ik je hierbij helpen?